पिठ्या ढेकणाचा बंदोबस्त

2 मार्च, 2024

मिलीबग/पिठ्या ढेकूण हे लहान, मऊ शरीराचे किडे आहेत, जे पिठा सारखे दिसतात. ते विविध प्रकारच्या वनस्पतींवर आढळतात, ज्यात फळे, भाज्या, शोभेच्या वनस्पती आणि शेतीमधील पिके यांचा समावेश आहे. ते जगभरात आढळतात आणि त्यांचा प्रादुर्भाव भारतातही दिसून येतो.

भारतात मिलीबगचा प्रादुर्भाव शेतकरी आणि माळ्यांसाठी एक मोठी समस्या आहे. हे किडे पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान करतात, ज्यामुळे उत्पन्नात घट येते आणि पिके बाजारात विकण्यायोग्य राहत नाहीत.

भारतात मिलीबग पसरण्याची अनेक कारणे असू शकतात, ज्यात खालील गोष्टींचा समावेश आहे:

मिलीबगच्या नवीन जातींचा शिरकाव: रोगग्रस्त झाडे किंवा बियाण्यांच्या आयातीमुळे मिलीबगच्या नवीन जाती भारतात येऊ शकतात.
संक्रमित रोपांची लागवड: जर शेतकरी संक्रमित रोपे लावतात, तर नकळतपणे ते मिलीबगला आपल्या शेतात पसरवतात.
संक्रमित रोपांची वाहतूक: संक्रमित रोपांची विक्री करण्यासाठी किंवा वापरण्यासाठी एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी वाहतूक केल्यानेही मिलीबगचा प्रसार होऊ शकतो.
अनुकूल हवामान: मिलीबग उष्ण आणि दमट (ओलसर) हवामानात झपाट्याने वाढतात, त्यामुळे अशा प्रदेशात त्यांचा फैलाव होण्याचा धोका जास्त असतो.

भारतातील मिलीबगच्या काही सामान्य जाती:

सोलेनोप्सिस मिलीबग (Phenacoccus solenopsis): ही एक वेगाने पसरणारी जात असून, 2008 पासून भारतातील कापूस पिकाचे नुकसान करत आहे.
गुलाबी हिबिस्कस मिलीबग (Maconellicoccus hirsutus): हा विविध प्रकारच्या वनस्पतींवर आढळतो, ज्यात जास्वंद, द्राक्षे आणि लिंबूवर्गीय फळे यांचा समावेश आहे.
सिट्रस मिलीबग (Planococcus citri): हा भारतातील लिंबूवर्गीय फळांचा सर्वात मोठा शत्रू आहे.

जर तुम्हाला मिलीबगची चिंता असेल, तर त्यांना नियंत्रित करण्यासाठी हे उपाय केले जाऊ शकतात:

तुमच्या रोपांची नियमितपणे मिलीबगच्या लक्षणांसाठी तपासणी करा. मिलीबग हे लहान, पांढरे किडे असतात जे अनेकदा पानांच्या खाली आढळतात. ते पांढऱ्या, कापसासारख्या मेणाचे थर तयार करतात, जे संक्रमित रोपांवर दिसू शकतात.
जर तुम्हाला मिलीबग आढळले, तर त्यांना हाताने किंवा अल्कोहोलमध्ये बुडवलेल्या कापसाच्या बोळ्याने काढून टाका.
मिलीबग नियंत्रित करण्यासाठी तुम्ही कडुलिंबाचे तेल किंवा कीटकनाशक साबणाचाही वापर करू शकता. वापरण्यापूर्वी, लेबलवरील सूचना काळजीपूर्वक वाचा.
तुमच्या रोपांना निरोगी आणि चांगल्या प्रकारे पाणी दिलेले ठेवा. निरोगी रोपांवर मिलीबगचा हल्ला कमी होतो.

हे उपाय करून, तुम्ही भारतात मिलीबगचा फैलाव रोखण्यास आणि तुमच्या रोपांना नुकसानीपासून वाचवण्यास मदत करू शकता.

मिलीबग नियंत्रणासाठी काही नोंदणीकृत कीटकनाशके:

कापसामध्ये मिलीबग नियंत्रणासाठी

FMC Talstar Plus Bifenthrin 8% + Clothianidin 10% SC 1 मिलीलीटर प्रति लीटर
Tata Odis, Crystal Record Buprofezin 20 % + Acephate 50 % w/w WP 2.5 ग्रॅम प्रति लीटर
Upl Apache, swal Oxalis Fipronil 15% + Flonicamid 15% WDG 0.8-1.0 ग्रॅम प्रति लीटर
Bayer Movento Energy, Spirotetramat 11.01 % + Imidacloprid 11.01 % w/w SC 1.25 मिलीलीटर प्रति लीटर
Dow Transform, Dhanuka D-one Sulfoxaflor 21.8 % w/w SC 0.75 मिलीलीटर प्रति लीटर

द्राक्षांमध्ये मिलीबग नियंत्रणासाठी

Dhanuka Apple, Biostadt Banzo Buprofezin 25%SC 1.5 ते 3 मिलीलीटर प्रति लीटर
Indofil Dash, Methomyl 40 % SP 1.5- 2.5 ग्रॅम प्रति लीटर
Bayer Movento Spirotetramat 15.31 % w/w OD 0.7 ते 1.5 मिलीलीटर प्रति लीटर

आंब्यामध्ये मिलीबग नियंत्रणासाठी

Tata Rallis Tafgor, Katyayani DEMAT Dimethoate 30 % EC 1 ते 2 मिलीलीटर प्रति लीटर
UPL Phoskill, Rain Biotech Monorin, Monocrotophos 36 % SL 1.5 ते 3 मिलीलीटर प्रति लीटर