पिकांवरील रोग आणि किडींचा प्रादुर्भाव वाढतोय का? या ३ चुका टाळा!

तुम्ही पण दरवर्षी पिकांना कीड आणि रोगांपासून वाचवण्यासाठी महागडी औषधे वापरता, पण तरीही त्यांची समस्या कमी होत नाहीये का? यामागचं कारण काय आहे, याचा कधी विचार केला आहे का? अनेकदा शेतकरी नकळत अशा काही चुका करतात, ज्यामुळे पिकांवरील रोगराई आणि किड्यांचा प्रादुर्भाव आणखी वाढतो. जर या चुका टाळल्या तर पिकांचं मोठं नुकसान होण्यापासून वाचू शकतं.

खाली अशा तीन मोठ्या चुकांबद्दल माहिती दिली आहे, ज्या टाळून तुम्ही तुमची शेती अधिक फायदेशीर बनवू शकता.

१. एकाच पिकाची लागोपाठ शेती

एकाच पीक चक्राचा (crop rotation) वारंवार वापर करणं ही एक मोठी चूक आहे. जेव्हा तुम्ही एकाच शेतात दरवर्षी सारखीच पिकं घेता, तेव्हा त्या पिकांना लागणाऱ्या किडी आणि रोगांची अंडी, प्युपा आणि जीवाणू मातीतच राहतात. जशी तुम्ही पुन्हा तीच पिकं लावता, तशी ती पुन्हा सक्रिय होतात आणि पिकांना नुकसान पोहोचवायला लागतात.

उदाहरणार्थ, जर तुम्ही सतत भात आणि गहू ही पिकं घेत असाल, तर भाताला लागणाऱ्या किडी आणि रोग मातीतच राहतील आणि पुढच्या वर्षी भात लावताच पुन्हा हल्ला करतील. असंच गव्हाचंही आहे. याऐवजी, जर तुम्ही पीक चक्र बदललं, जसं की भाताऐवजी मोहरी किंवा मका लावला, तर त्या किडींना त्यांचं खाद्य मिळणार नाही आणि त्यांचा जीवनक्रम तुटून जाईल.

२. कीटकनाशकांचा अति वापर

जेव्हा तुम्ही जास्त प्रमाणात आणि विचार न करता कीटकनाशकांचा वापर करता, तेव्हा तुम्ही फक्त नुकसान करणाऱ्या किड्यांनाच नाही, तर शेतातील मित्र किड्यांना देखील मारता. हे मित्र कीटक हानिकारक किड्यांना खाऊन त्यांची संख्या नैसर्गिकरित्या नियंत्रित करतात.

जेव्हा शेतात मित्र कीटक राहणार नाहीत, तेव्हा हानिकारक किड्यांची संख्या वेगाने वाढेल आणि त्यांना नियंत्रित करणं जवळजवळ अशक्य होईल. त्यामुळे, नेहमी योग्य प्रमाणात आणि आवश्यक असल्यासच औषध फवारणी करा.

३. पिकांना योग्य पोषण न देणे

ज्याप्रमाणे निरोगी शरीराला रोगांशी लढण्याची ताकद असते, त्याचप्रमाणे निरोगी पिकेही रोगांचा चांगल्या प्रकारे सामना करू शकतात. पण जर तुम्ही पिकांना योग्य आणि संतुलित पोषण दिलं नाही, तर ती कमकुवत होतात आणि लवकर रोगांना बळी पडतात.

याचं सर्वात मोठं कारण आहे नायट्रोजन (युरिया) चा जास्त वापर आणि पोटॅशियमची कमतरता.

• जास्त युरिया: जास्त युरिया दिल्यास पिके हिरवी आणि रसाळ दिसतात, पण ती किड्यांसाठी अधिक आकर्षक बनतात.

• पोटॅशियमची कमतरता: पोटॅशियम पिकांमध्ये रोगांशी लढण्याची प्रतिकारशक्ती वाढवते. जेव्हा पोटॅशियमची कमतरता असते, तेव्हा पिकांची रोगप्रतिकारशक्ती कमी होते.

त्यामुळे, फक्त युरियावर अवलंबून न राहता, नायट्रोजन, पोटॅशियम आणि इतर सूक्ष्म पोषक तत्वे (micro-nutrients) यांचा संतुलित वापर करा, जेणेकरून तुमचं पीक आतून मजबूत राहील.

आता तुम्हाला या चुकांबद्दल माहिती मिळाली आहे, तेव्हा त्या सुधारण्याची वेळ आली आहे. तुमची शेती यशस्वी करण्यासाठी या तीन गोष्टी लक्षात ठेवा: पीक चक्र बदला, औषधांचा संतुलित वापर करा आणि पिकांना योग्य पोषण द्या.

हे छोटे बदल तुमच्या पिकांना सुरक्षित ठेवतील आणि तुमच्या मेहनतीचं पूर्ण फळ देतील.