सर्वाधिक चांगल्या हंगामासाठी : डीएपी ची खरी - खुरी माहिती!

भारतीय कृषि क्षेत्रात, सुपीक माती समृद्धीचा पाया आहे, डीएपी (डाय-अमोनियम फॉस्फेट) शेतकऱ्यांसाठी एक महत्वाचे खत आहे. या लेखात या विषयावर वारंवार विचारल्या जाणाऱ्या प्रश्नांची उत्तरे दिली आहेत. एक शेतकरी म्हणून आपण हा लेख वाचला तर आपण डीएपीचा वापर अधिक चांगल्या पद्धतीने करू शकाल. आपल्या ज्ञानाचा पिकाला फायदा होईल व आपण अधिक चांगला नफा कमवू शकाल.

डीएपी म्हणजे काय आणि शेतकऱ्यांसाठी ते का महत्त्वाचे आहे?

डीएपी, किंवा डाय-अमोनियम फॉस्फेट, हे भारतातील एक लोकप्रिय खत आहे कारण त्यात नायट्रोजन आणि फॉस्फरस दोन्ही असतात, जे वनस्पतींच्या वाढीसाठी आवश्यक पोषक असतात. ही पोषक द्रव्ये पिकाच्या विकासासाठी महत्त्वाची आहेत आणि वनस्पतींना वाढण्यासाठी आवश्यक असलेल्या १८ आवश्यक पोषक घटकांचा भाग आहेत.

डीएपी कसा बनवला जातो?

डीएपी नियंत्रित परिस्थितीत फॉस्फोरिक ऍसिडमध्ये अमोनिया मिसळून तयार केले जाते. या प्रक्रियेतून तयार होणाऱ्या खतात 18% नायट्रोजन आणि 46% फॉस्फरस असते. 

डीएपी शेतकऱ्यांच्या आवडीचे का आहे?

डीएपी शेतकऱ्यांच्या पसंतीस उतरते कारण ते हाताळण्यास सोपे आहे आणि साठा करून ठेवणे सोपे आहे.  मातीत मिसळल्यावर ते पाण्यात विरघळते आणि अमोनिया (NH4) च्या उपस्थितीमुळे मातीचा सामू 7 च्या खाली नेते ज्यामुळे पिकांना पोषक द्रव्यांचा पुरवठा सुधारतो.

डीएपीचा विविध प्रकारच्या पिकांना कसा फायदा होतो?

ऊस, कापूस, तेलबिया, कडधान्य पिके, सोयाबीन आणि इतर अनेक पिकांसाठी शेतकरी DAP चा वापर करू शकतात. हे विशेषतः डाळींसारख्या पिकांसाठी फायदेशीर आहे ज्यांना बेसल  डोस म्हणून जास्त फॉस्फरस आणि कमी नायट्रोजन ची आवश्यक असते. 

डीएपीचा फायदा कोणत्या पिकांना होऊ शकतो?

ऊस, कापूस, तेलबिया, कडधान्ये, सोयाबीन, गहू आणि इतर अनेक पिकांसाठी तुम्ही DAP वापरू शकता. हे विशेषतः डाळींसाठी उपयुक्त आहे ज्यांना वाढण्यास अधिक फॉस्फरस आणि कमी नायट्रोजन आवश्यक आहे.

शेतकऱ्यांनी डीएपीचा प्रभावी वापर कसा करावा?

• माती परीक्षण: डीएपी वापरण्यापूर्वी, आवश्यक प्रमाण निश्चित करण्यासाठी मातीची चाचणी करणे आवश्यक आहे.
• बेसल डोस: डीएपी बेसल डोससाठी आदर्श आहे कारण ते फॉस्फरस आणि नायट्रोजनचा एक भाग प्रदान करते. उरलेला नायट्रोजन नंतर युरिया वापरून टाकता येतो.
• प्लेसमेंट: रोपांना इजा टाळण्यासाठी रोपांची मुळे सहजपणे पोहोचू शकतील अशा खोलीवर डीएपी टाकावे.
• माती सुधारणा: डी ए पी मधील नत्र व स्पूरद वापरण्यासाठी मातीचा पी एच 6.5 ते 7 च्या दरम्यान हवा. डी ए पी ची कार्यक्षमता सुधारण्यासाठी क्षारीय मातीत जिप्सम आणि आम्लयुक्त मातीत चुना (CaCO3) वापरावा.

DAP वापरताना मातीचा pH महत्वाचा का आहे?

मातीचा pH DAP च्या कार्यक्षमतेवर परिणाम करतो. क्षारीय मातीत, अमोनियाचे नुकसान जास्त होते, ज्यामुळे नायट्रोजनची कार्यक्षमता कमी होते. अल्कधर्मी मातीत जास्त कॅल्शियममुळे फॉस्फरसची पुनर्प्राप्ती कमी होऊ शकते. आम्लयुक्त मातीत, Fe, Al आणि Mn सारखे आयन फॉस्फरसच्या वापराच्या कार्यक्षमतेत अडथळा आणू शकतात. मातीचा pH तटस्थ करण्यासाठी समायोजित केल्याने पोषक तत्वांचा वापर सुधारण्यास मदत होते.

डीएपी हे भारतीय शेतकऱ्यांसाठी एक मौल्यवान साधन आहे, जे पीक वाढ आणि उत्पादन वाढवण्यासाठी नायट्रोजन आणि फॉस्फरसचा संतुलित पुरवठा देते. त्याचे गुणधर्म समजून घेणे आणि योग्य वापराचे तंत्र कृषी यशास हातभार लावू शकते.